Megalithische monumenten
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Megalithische monumenten zijn prehistorische bouwwerken of structuren die zijn opgebouwd uit één of meerdere grote, vaak onbewerkte, stenen (megalieten).
Omschrijving
De term 'megaliet' is afgeleid van de Oudgriekse woorden 'megas' (groot) en 'lithos' (steen). Megalithische bouwwerken worden geassocieerd met de prehistorie, met name de steentijd (neolithicum) en bronstijd, ruwweg tussen 4500 en 1500 v. Chr., maar komen ook daarbuiten voor. Deze monumenten getuigen van de bouwkunst en technologische vaardigheden van vroege samenlevingen. Ze zijn wereldwijd te vinden en dienden verschillende doelen, zoals grafmonumenten, heiligdommen of plaatsen voor rituele plechtigheden. Soms werden ze mogelijk gebruikt voor astronomische observaties. De constructie ervan vereiste aanzienlijke inspanningen, waaronder het verplaatsen van zware stenen die soms van ver kwamen. Bekende voorbeelden zijn onder andere hunebedden en steencirkels zoals Stonehenge.
Typen megalithische monumenten
Megalithische monumenten kennen verschillende verschijningsvormen, afhankelijk van de cultuur en regio. Enkele bekende typen zijn menhirs (losse, rechtopstaande stenen), dolmens (stenen graven of kamers, vaak met dekstenen rustend op draagstenen), cromlechs of steencirkels (cirkelvormige opstellingen van staande stenen) en hunebedden (Nederlands-Deense megalithische grafmonplexen). Ook passagegraven, grafkamers met een toegangspassage, behoren tot de megalithische bouwwerken. De vorm en grootte werden vaak mede bepaald door het lokaal beschikbare materiaal.
Verspreiding en functie
Megalithische monumenten zijn over de hele wereld aangetroffen, niet alleen in Europa (waar ze veel voorkomen in West- en Noord-Europa, bijvoorbeeld Nederland, Denemarken, België en Frankrijk), maar ook in Afrika, Zuid- en Oost-Azië, en Zuid-Amerika. Een groot deel van deze monumenten had een funeraire functie, variërend van individuele graven tot grote complexen. Andere typen, zoals steencirkels en rijen van stenen, hadden mogelijk andere betekenissen, waaronder religieuze of astronomische functies. De precieze functie is echter niet altijd met zekerheid vast te stellen en kan per monument verschillen.
Gebruikte bronnen: